DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

        İnsanlar ve hayvanlar hareket etme özelliğine sahiptirler.Bu hareketlerin büyük bir kısmı besin bulma,düşmandan kaçma gibi gereksinimlerinden ortaya çıkar.

     İnsanlar hareketlerini destek ve hareket sistemi ile gerçekleştirir.

  Destek ve hareket sistemi 3 kısımda incelenir.

    İSKELET SİSTEMİ

  
       Kemiklerden oluşmuş,eklem ve bağlarla birbirine tutturulmuş etrafı kaslarla sarılı yapıya iskelet denir.

                İskeletimiz: 

• Vücudumuzun genel şeklini verir
• Hareket etmemizi sağlar.
• Vücumuza desteklik verir.
• İç organlarımızı korur.
• Vücudumuzun dik durmasını sağlar.

İnsan iskeleti 3 bölümde inlenir.

1. Baş iskeleti
2. Gövde iskeleti
3. Üyeler

      
  1).BAŞ İSKELETİ

Baş iskeletini kafatası ve yüz kemikleri oluşturur.Baş kemiklerinde 22 kemik bulunur.Bunların 8 i kafatası kemiklerini 14 ü de yüz kemiklerini oluşturur.

2).GÖVDE İSKELETİ

      Gövde iskeleti; omurga, kaburga kemikleri, göğüs kemiği, omuz ve kalça kemerinde oluşur.  

                          Omurga:
 Vücudun gövde kısmında bulunur ve üst      üste dizilmiş omur adı verilen kemiklerden oluşmuştur. Her omurda bir omur deliği vardır. Omurların delikleri aynı hizaya gelerek omurga kanalını oluşturur ve omurga kanalı içerisinde omurilik siniri bulunur. Omurga sırt bölgesinde boyundan başlar, kuyruk sokumuna kadar ilerler.      Omurga beş bölgeden oluşmuştur. Bunlar boyun bölgesi 7, sırt bölgesi 12, bel bölgesi 5, sağrı bölgesi 5, kuyruk sokumu bölgesi 5 omurdan oluşmuştur.
     Gelişimini tamamlamış bir insanda omurga S harfi şeklinde kıvrılabilen bir yapıdadır. Bu eğrilik omurgaya yaylanma yeteneği ve dengede kolaylık sağlar.
     Kaburgalar sağda ve solda olmak üzere 12 çifttir. Her omuz kemerinde iki kemik bulunur. Bunlar kürek ve köprücük kemiğidir.

3).ÜYELER İSKELETİ  

   
     Üyeler iskeleti: Kol ve bacak kemiklerinde meydana gelir. Kollar ve bacaklar kemik köprülerle gövdeye bağlanır. Üyelerin gövdeyle yaptığı eklemler oynar eklemdir.

                                           

Bacak Kemiği

Kol Kemiği

                                                       

İskelet sistemimiz esas olarak kemiklerden oluşur. Kemikler esnek yapılı kıkırdaklardan gelişir. Doğumdan sonra kalsiyum ve fosfor minerallerinin birikmesiyle kıkırdak sertleşir ve kemik oluşur.

A). KEMİKLER:

• Kısa Kemik: Eni ve boyu yakın ölçülerde olan kemiklerdir. El ve ayak bilekleri, omurga kemikleri bu kemik çeşidine örnek gösterilebilir.

• Uzun Kemikler: Boyu uzun olan kemiklerdir. Kol ve bacak kemikleri bu kemik çeşidine örnek gösterilebilir.

• Yassı Kemikler: İnce ve yüzeyi genişlemiş olan kemiklerdir. Kafatası, kaburga ve kalçada buluna kemikler bu kemik çeşidine örnek gösterilebilir.

KEMİĞİN YAPISI:

• Canlıdır.

• Vücudun en sert kısmıdır.

• Kaslara ve iç organlara tutunma yüzeyi oluşturur.

• İç organları dış darbelere karşı korur.

• Kemiğin yapısında kemik zarı, kemik doku, kemik iliği, kemik kıkırdağı bulunur.

KEMİK ZARI: Kemiğin dışını kaplayan ince ve canlı bir örtüdür. Kemiğin beslenmesini, onarılmasını ve büyüyerek kalınlaşmasını sağlar.

    

KEMİK DOKU: Kemiğin sert ve dayanıklı olmasını sağlar. Hücreleri arasında bol miktarda protein ve mineral bulunur. Kemiğin uç kısımlarında yumuşak olan süngerimsi kemik doku; ortasında ise sert(sıkı) kemik doku bulunur.



KEMİK İLİĞİ:

    2 çeşit ilik vardır.

• Kırmızı kemik iliği; Kan hücresi üreten ana hücrelerdir. Bu nedenle kırmızı görünür.
• Sarı kemik iliği; Uzun kemiklerin ortasındaki kanalda bulunur. Yağ depolar.

KEMİK KIKIRDAĞI:  Kıkırdak veya kartilaj hayvansal bir dokudur. Vücutta yarı taşıyıcı bir görev üstlenir. Karşılıklı gelen kemik uçlarının hareket esnasında aşınmasını engeller. Kemik dokudan daha yumuşak ve esnek bir matrise sahip olan kıkırdak dokuda damar bulunmaz, kıkırdak hücreleri bu matristen difizyon yoluyla madde alış verişi yaparlar. Kemiklerin uçlarında bulunur.





B). EKLEMLER:

   Farklı kemiklerin birbiriyle birleştiği yerlere ‘eklem’ denir. Vücudumuzda hareket yeteneğine göre üç çeşit eklem bulunur.


OYNAR EKLEM:
Günlük hayatta en çok kullanılan eklemdir. Kemiklere hareket etme imkânı verir. Oynar eklemlerin eklem boşluğunda hareket esnasında kayganlık sağlayan eklem sıvısı bulunur. Bu sıvı kemiklerin birbirine sürtünmesini önler. El, kol, bacak ve alt çene kemiklerinde bulunur.


YARI OYNAR EKLEM:
Kemiklere kısıtlı hareket imkânı verir. Omurgadaki omur kemikleri arasında bulunur.


OYNAMAZ EKLEM:
Kemiklerin birbirine sıkıca bağlanmasını sağlayan eklemdir. Eklemler arasında hiç boşluk bulunmaz. Kafatası ve kalça kemiklerinde bulunur.

C). KASLARIN YAPISI VE GÖREVİ:

      Kaslar lifli yapıda olup, demetler halinde düzenlenmiştir. Kas hücreleri kasılma ve gevşeme şeklinde faaliyet gösterirler. Kasılma ve gevşemeler sadece sinirlerin etkisiyle gerçekleşir.  Kaslar, kemiklerle birlikte iskelete hareket etme yeteneği kazandırır. Kasların kasılıp gevşemesi sırasında bol miktarda besin ve oksijen tüketilir. Aşırı ve sürekli hareketlerde vücuttaki oksijen yetersiz kaldığından enerji üretilemiyor. Bu yüzden kol ve bacaklarda yorulmalar gözlenir.    Vücudumuzda üç çeşit kas bulunur.

DÜZ KASLAR:

• İç organların yapısında bulunur(mide, bağırsak…)

• İstemsiz olarak çalışırlar.

• Düzenli, yavaş ve uzun süreli çalışırlar.

• Çalışması sırasında yorulmazlar.

ÇİZGİLİ KASLAR:

• İnsan iskeletine bağlı olarak çalışırlar.

• Çene, kol ve bacaklarda bulunur.

• Vücudun aktif hareketine yardımcı olur.

• Hızlı, güçlü ve kısa süreli olarak çalışır.(Dolayısıyla bol

 miktarda besin ve oksijen tüketir. Bu yüzden bir süre sonra yorulurlar.)





KALP KASI:

• Kalbin yapısında bulunur.

• İstemsiz çalışır.

• Kalbin düzenli, hızlı ve uzun süreli çalışmasını sağlar.

• Ömür boyu sürekli olarak çalışır, yorulmazlar.